كتب طبى انتزاعى جلد 8

باب نخست در شكل زمين و كوه ها و درياهايش و جز آن

خداى عزّ و جل مى فرمايد: [آيا زمين را گهواره شما ننهاديم و كوه ها را ميخهاى آن نكرديم (نباء 78: 6).] و نيز مى گويد: [خداوند زمين را براى شما فرش كرد (نوح 71: 19)] [14] مفسران گويند: «مقصود از فرش- بساط و گهواره- مهاد و آرامشگاه- رام بودن زمين، براى آدمى است.» گذشتگان در شكل زمين اختلاف داشتند، برخى آن را پهن به چهار سو خاور، باختر، جنوب، شمال مى دانستند، و برخى آن را به شكل ترس- سپر و برخى آن را به صورت مائده- سفره، و برخى به صورت طبل- تنبك، و برخى به شكل نيم كره گنبدنما مى شمردند كه آسمان به گرد آن چسبيده است، و برخى گفتند: [زمين دراز همچون استوانه سنگى يا بشكل عمود است.] گروهى گويند: [زمين به سوى پايين بى نهايت و آسمان به سوى بالا بى نهايت است.] گروهى مى گفتند: [آنچه از جنبش و روش ستارگان مى بينيم، از جنبش زمين است نه جنبش فلك.] ديگران گويند: [اجزاى زمين يكديگر را نگاه داشته اند.] گروهى گويند: [زمين در خلا بى نهايت است.] ارسطاطاليس گمان دارد كه بيرون جهان آن اندازه جا بود كه آسمان در آن جاگزين شده است. بسيارى گمان دارند كه گردش فلك به گرد زمين،